تابلو برق جعبه یا محفظه‌ای است که به صورت فلزی و برخی اوقات غیر فلزی طراحی می‌شود که به جهت نصب و سیم کشی تجهیزات الکترونیکی استفاده می‌شوند. تابلو برق شامل کلیدها، فیوزها، قطعات کنترلی و حفاظتی بوده و علاوه بر موارد گفته شده دارای نمایشگرهایی به جهت نمایش ولتاژ، فرکانس، جریان، توان و غیره است که تمامی این بخش‌ها بر روی تابلو برق نصب می‌گردد. تابلوهای برق ذکر شده می‌توانند از وارد شدن شوک‌های الکتریکی به کاربرانی که با این تجهیزات سر و کار دارند در برابر عوامل محیطی محافظت کنند.
در خصوص انواع تابلوهای برق می‌توان به این مورد اشاره کرد که از نظر ولتاژ این نوع تابلوها به ۲ دسته تقسیم می‌شوند: LV و MV که هریک دارای سطوح مختلف از نظر زیرساخت ولتاژ هستند. تابلوهای نوع LV زیر ۱۰۰۰ ولت و تابلوهای نوع MV بین ۱۰۰۰ تا ۳۶۰۰۰ ولت طراحی و ساخته می‌شوند.
راهنمای خرید تابلو برق
در گذشته به دلیل مشکل در نصب نادرست تجهیزات برقی، خطرات و عوامل بسیاری همچون اتصالات کوتاه در تجهیزات الکتریکی و در نهایت خرابی در بخش‌های مختلف رخ می‌داد. به همین دلیل افراد تصمیم گرفتند به جهت ایمنی بیشتر از تابلوهای برق استفاده کنند که دارای محفظه‌ای بسته بود و تجهیزات برقی و الکترونیکی با قرار گرفتن درون این محفظه‌ها از اتصالات و یا قرارگیری در معرض عوامل محیطی نیز در امان می‌ماندند.
در داخل تمامی تابلوهای برق از ریل‌های مخصوصی به جهت قرارگیری کلیدهای مینیاتوری و سایر تجهیزات استفاده شده است که وجود این تجهیزات درون تابلوهای برق می‌تواند از تجهیزات برقی در برابر شوک‌های الکتریکی به میزان بسیار بالایی جلوگیری کند. در حال حاضر می‌توان تابلوهای برق را در تمامی ساختمان‌های مسکونی و غیر مسکونی به صورت پلاستیکی و یا فلزی مشاهده کرد که وظیفه آن کنترل دستی و اتوماتیک توزیع برق بین تجهیزات الکتریکی محل مورد نظر است.
تابلوهای برق به طور کلی در دو نوع روکار و توکار طراحی می‌شوند و قابل نصب در داخل ساختمان و یا خارج ساختمان یعنی حیاط ساختمان هستند به گونه‌ای که می‌توان بدون نگرانی بابت شرایط آب و هوایی آنها را داخل حیاط نصب کرد.
آشنایی با کنتور برق و وظیفه آن
یکی از انواع تابلوهای برق که در داخل تمامی ساختمان‌ها وجود دارد و در حالت معمول نزدیک به درب ورودی ساختمان نصب می‌شود، کنتور برق است. کابل اصلی برق که از طرف اداره برق و گذر از تیر چراغ برق وارد ساختمان می‌شود باید از کنتور برق عبور کند و در صورت چند طبقه بودن ساختمان باید برق وارد شده بین واحدهای مختلف تقسیم شود.
اندازه این تابلوهای برق به تعداد واحدهای یک ساختمان بستگی دارد به عنوان مثال ساختمانی که ۱۰ واحد داشته باشد باید تابلو برق آن شامل ۱۰ کنتور برق برای هر واحد باشد و یک کنتور عمومی نیز داخل آن نصب شود. این تابلوهای برق به ۳ بخش اصلی تقسیم می‌شوند: ورودی، کنتورها و خروجی. بخش ورودی برای کابل‌های اصلی ورودی از تیر چراغ برق به تابلو برق طراحی شده، بخش کنتورها متعطق به نصب هر کنتور بوده و در نهایت بخش خروجی برای فیوزهای مینیاتوری خروجی از تابلو برق طراحی شده است.
معرفی متریال تابلو برق
تابلوهای برق انواع مختلفی دارد که هر یک دارای متریال مخصوص به خود است اما به طور کلی متریال موجود در تمامی تابلوهای برق شامل موارد زیر است:
- کیس یا بدنه: قسمت فلزی که تجهیزات تابلو برق درون آن قرار می‌گیرد.
- ریل تابلو برق: بر روی این ریل قطعات و ترمینال‌ها و پی ال سی‌ها نصب می‌شود.
- کلید: به جهت قطع و وصل کردن یک مدار در مسیر از کلید استفاده می‌شود.
- بی متال: در صورتی که عبور جریان زیاد باشد از بی متال برای قطع مدار استفاده می‌شود.
- قطع کننده مدار: با کمک این قطعه می‌توان تحت هر شرایطی مدار را قطع کرد.
- تجهیزات اندازه گیری: جهت اندازه گیری میزان افزایش جریان و پتانسیل در تابلو برق از تجهیزات اندازه گیری استفاده می‌کنند.
- فیوز: به جهت جلوگیری از افزایش جریان و یا قطع مدار تحت شرایط ذکر شده استفاده می‌شود.
- رله: رله‌ها در تابلو برق وظیفه تشخیص خطا و در نهایت ارسال سیگنال فرمان به قطع کننده را دارند.
- کلید مینیاتوری: این کلید از مدار الکترونیکی در برابر جریان برق غیرمجاز و یا بیش از جریان تعریف شده برای مدار محافظت کرده تا آسیبی به بخش‌های دیگر وارد نشود.
- کنتاکتور: جهت کنترل مدار از راه دور از کنتاکتور در تابلو برق استفاده می‌شود.
- کولر تابلو برق: جهت خنک سازی درون تابلو برق از فن و یا کولر استفاده می‌شود تا از گرم شدن بیش از حد تجهیزات جلوگیری شود.
- سیم‌های ارتباطی: برقراری ارتباطات در تابلو برق توسط عناصر هادی و یا سیم وکابل برقرار می‌شود که از جمله قطعات مهم تابلوهای برق به شمار می‌روند.
اگر از تابلو برق بی کیفیت استفاده شود چه اتفاقاتی رخ می‌دهد؟
همان‌طور که متوجه شدید تابلو برق از جمله اصلی‌ترین بخش‌ها در هر ساختمان به شمار می‌رود و به همین دلیل کیفیت بالای آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. حال تصور کنید خرید تابلو برق بی کیفیت می‌تواند چه خسارات و آسیب‌هایی برای شما به همراه آورد. در زیر به برخی از این مسائل اشاره می‌کنیم:
- شناسایی نادرست خطا: زمانی که یکی از اجزای اصلی تابلو برق به دلایلی همچون قیمت پایین و یا هر دلیل دیگری نتواند به درستی خطای ایجاد شده در برق را شناسایی کند در این صورت ممکن است به قسمت‌های مختلف تابلو برق آسیب وارد شود و برق ساختمان منجر به اتصالی و خرابی شود.
- آسیب به سایر اجزای تابلو برق: زمانی که یک سیم و یا مینیاتوری و هر قطعه دیگر دچار آسیب شود ممکن است برق قسمتی از ساختمان قطع شود و در صورتی که این آسیب جدی‌تر شود احتمال آسیب به بخش‌های دیگر نیز وجود خواهد داشت.
- آسیب به لوازم برقی: زمانی که فیوز برق و یا یک کلید به درستی کار نکند احتمال اتصالی آن وجود دارد و برخی از وسایل برقی به دلیل نبود محافظ برق ممکن است در این صورت منجر به خرابی شوند.
- احتمال آتش گرفتگی: در بدترین حالت ممکن زمانی که از یک تابلو برق بی کیفیت با قطعات نامناسب استفاده شود زمانی که فشار برق وارده به تجهیزات تابلو برق بیش از اندازه باشد ممکن است اجزای موجود در تابلو برق نتوانند به درستی عمل کرده و در نهایت منجر به جرقه و در نهایت آتش سوزی خواهد شد.
چرا باید هزینه بیشتری را صرف خرید تابلو برق با کیفیت کرد؟
در بخش قبل در خصوص برخی از مشکلاتی که به دلیل خرید تابلو برق بی کیفیت رخ می‌دهد برای شما صحبت کردیم و متوجه اهمیت خرید تابلو برق با کیفیت شدیم. تهیه یک تابلو برقی که دارای قیمت پایین باشد نشانه خوب بودن آن نیست، بلکه توجه به تجهیزات به کار رفته در تابلو برق از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. زمانی که قصد خرید تابلو برق را داشته باشید باید در وهله اول اطمینان حاصل کنید که تابلو برق مورد نظر دارای سیستم محافظتی باشد و بتواند در برابر شرایطی همچون ورود برق فشار بالا مقاوم بماند.
مورد بعد که باید در هنگام خرید تابلو برق با کیفیت به آن توجه کنید امکان شناسایی خطای تابلو برق مورد نظر است زیرا زمانی که تابلو برق نتواند متوجه قطعی مدار شود این مشکل می‌تواند به تمامی سیستم آسیب جدی وارد کند. در زمان خرید نیز باید به این نکته توجه کرد که برخی اوقات ممکن است به هر دلیلی سیگنال‌های الکتریکی به درستی کار نکنند به همین دلیل باید تابلو برق دارای قابلیت کنترل دستی باشد تا بتوان از بروز حوادث جلوگیری کرد و این مشکل توسط اپراتور با سرعت بالا مدیریت شود.
در نهایت نیز باید به قیمت تابلو برق توجه کنید، خرید یک تابلو برق بی کیفیت می‌تواند خسارات جبران ناپذیری را برای شما به همراه داشته باشد در حالی که با مقداری هزینه بیشتر می‌توانید تابلو برق با کیفیت را متناسب با شرایط در نظر داشته و با کیفیتی به مراتب بالاتر خریداری کنید تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کنید.