از میان تمامی انواع سیم‌ها و کابل‌های موجود در بازار ایمن‌ترین، به روزترین و به صرفه‌ترین آنها، کابل های نسوز است. کابل نسوز یا ضد آتش به دلیل مقاومت بالا در برابر شعله‌های باز، حرارت، رطوبت و مواد شیمیایی، بهترین گزینه برای انتقال برق و اطلاعات در شرایط سخت و محیط‌های خطرناک هستند. همین ویژگی هم باعث محبوبیت این کالا و افزایش استفاده از آن در صنایع مختلف نفت و گاز، صنعتی، تولیدی، ساختمانی، مسکونی، تجاری و … شده است. برای اینکه بدانید کدام یک از انواع کابل های نسوز مناسب شما هستند، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
در این مقاله به صورت کامل انواع کابل های نسوز را معرفی کرده و مزایا، معایب، کاربرد و نکات مهمی را که باید در زمان خرید از آنها مطلع باشید، شرح خواهیم داد. توجه داشته باشید که منظور از نسوز بودن این کابل‌ها، این نیست که به هیچ وجه آتش نمی‌گیرند؛ بلکه منظورمان این است که تا مقدار دمای مشخصی مقاوم بوده و به سرعت آتش نمی‌گیرند. کابل های نسوز حتی در زمان آتش گرفتن به دلیل داشتن پلیمر فاقد هالوژن، گاز سمی تولید نمی‌کنند و سلامت انسان را به خطر نمی‌اندازند.
اجزای تشکیل دهنده کابل های نسوز
پیش از اینکه چیستی و انواع کابل های نسوز را بیان کنیم، باید با اجزای تشکیل دهنده یک کابل نسوز آشنا شوید. به صورت مختصر کابل‌های نسوز از سه جز تشکیل می‌شوند: هادی، عایق و روکش.
- هادی یا رسانا (Conductor): هادی یا رسانا همان ماده فلزی است که سیگنال‌های مخابراتی و جریان الکتریسیته را هدایت و منتقل می‌کند. از آنجایی که دمای محیط در عملکرد و میزان هدایت هادی تاثیر می‌گذارد، جنس و کیفیت ماده به کار رفته در بخش هادی بسیار مهم است.
- عایق (Insulation):عایق یکی از مهمترین اجزای کابل‌های نسوز است چراکه وظیفه ایزوله کردن هادی یا رسانای کابل را نسبت به محیط (گرما، سرما، صدا و …) اطراف و یکدیگر را به عهده دارد. هر چه جنس عایق به کار رفته در کابل باکیفیت‌تر و بهتر باشد، عملکرد هادی بهتر خواهد بود.
- روکش (Sheath): در نهایت یک روکش سطح عایق را فرا می‌گیرد تا آن را ایزوله کرده و از آسیب دیدن آن در اثر عوامل خارجی جلوگیری کند. هرچه جنس روکش کابل در مقابل حرارت و دمای بالا مقاوم‌تر باشد، کابل نسوز عملکرد بهتری خواهد داشت.
حال با شناخت اجزای تشکیل دهنده کابل‌های نسوز بهتر می‌توانید تفاوت انواع آنها را متوجه شوید و بدانید براساس مواد به کار رفته در هر یک، کدام نوع برای استفاده شما مناسب‌تر است.
همچنین برای اطلاع از مناسب‌ترین نوع کابل های نسوز با توجه به مورد مصرفی خود، می‌توانید با مشاوران شرکت شکوه صنعت تماس بگیرید. علاوه بر عرضه انواع کابل های نسوز باکیفیت بالا در سامانه شکوه صنعت، کارشناسان ما شما را در داشتن خریدی مقرون به صرفه و کاربردی راهنمایی خواهند کرد.
مطلب پیشنهادی: قیمت خرید سیم و کابل آمل
انواع کابل های نسوز سیلیکونی
همانطور که گفتیم، عاملی که سبب نسوز شدن یک کابل و مقاومت آن در برابر حرارت می‌شود، جنس موادی است که در اجزای تشکیل دهنده استفاده شده است. جنس سیم یا کابل‌های برقی در گذشته از PVC بود که به علت عدم کارایی مطلوب و آتش سوزی سریع در اکثر کشورهای جهان و ایران منسوخ شدند و دیگر کمتر کسی به سراغ آن ها می رود. در ساخت انواع کابل های نسوز اما از مواد غیر مشتعل و مقاوم در برابر حرارت و آتش استفاده می‌شود که معمولا سیلیکونی به نام سیلیکون رابر (Silicon Rubber) است.
پلیمر سیلیکونی استفاده شده در کابل های نسوز دارای ترکیبات شیمیایی گوناگونی است که ماده اصلی آن عنصر سیلیسیوم با نام Si است. سیلیسیوم از جمله شبه فلزات است و در صورت استفاده از درصد خلوص صحیح آن، می‌تواند به عنوان عایقی مقاوم مورد استفاده قرار گیرد.
در ساختار انواع کابل های نسوز سیلیکونی از هادی مسی، عایق سیلیکونی و روکش سیلیکونی یا فایبرگلاس استفاده می‌شود.
عایقی سیلیکونی مقاوم در برابر آتش، حرارت، رطوبت بوده و از تحت تاثیر محیط قرار گرفتن هادی جلوگیری می‌کند. به این ترتیب در انتقال جریان الکتریسیته و سیگنال های مخابراطی مشکلی به وجود نمی‌آید.
انواع کابل های نسوز سیلیکونی براساس جنس روکش آنها عبارتند از:
کابل نسوز سیلیکونی: از این نوع کابل نسوز می‌توانید در محیطی با دمای حداکثر ۲۰۰ درجه سانتی گراد به مدت طولانی و در محیطی با دمای حداکثر +۲۵۰ درجه سانتی گراد به مدتی کوتاه استفاده کنید.
کابل نسوز سیلیکونی با روکش فایبرگلاس: اگر می‌خواهید کابل مد نظرتان در دماهای بالاتر مقاوم باشد، پیشنهاد ما کابل نسوز سیلیکونی با روکش فایبرگلاس یا همان الیاف شیشه‌ای است که در دماهای بالاتر (تا ۷۵۰ درجه سانتی گراد) عملکرد بهتری دارد. همچنین این نوع از کابل های نسوز در رنگ بندی‌های مختلف تولید شده و سبب تسهیل استفاده از آن در سیم کشی‌های تجهیزاتی می‌شود.
انواع کابل های نسوز سیلیکونی تولید شده برای مصرف صنایع عبارتند از:
- کابل نسوز کنترل: یکی از پرکاربردترین کابل های سیلیکونی است که در ابعاد و رنگ‌های مختلف تولید می‌شود. بیشترین کاربرد این کابل‌ها در صنایع روباتیک، خط مونتاژ، دستگاه چاپ و … است.
- کابل نسوز قدرت: این نوع کابل‌ها مقاومت مکانیکی بالا در انتقال انرژی الکتریکی و مهار میدان الکتریکی در ولتاژهای بسیار بالا دارند. بیشترین استفاده این کابل‌ها در صنایع ساختمان سازی است.
- کابل نسوز فشار قوی: کابل‌های فشار قوی سیلیکونی انعطاف بالایی داشته و به آسانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این کابل‌ها می‌توانند جریانی با ولتاژ بیشتر از ۳۰ کیلووات را منتقل کنند. بیشترین کاربرد آنها در صنایع تجهیزات راداری، احتراق هواپیما و موشک و … است.
- کابل نسوز ابزار دقیق: پیچش خاصی که در کابل ابزار دقیق انجام می‌شود، سبب مقاوم شدن کابل در مقابل امواج الکترومغناطیسی می‌شود. در نتیجه سیگنال با کیفیت بالا و بدون اختلال منتقل می‌شود.
- کابل نسوز اعلام حریق: این کابل‌ها در مقابل حرارت مقاومت بسیار بالایی دارند و همین ویژگی نیز سبب استفاده آنها در سیستم‌های اطفا حریق می‌شود. درصد خلوص سیلیکون استفاده شده در ساخت این کابل باعث پیشرفته شدن و عدم اختلال کابل در آتش سوزی‌ها می‌شود.
- سیم نسوز دو روکش بافت: این نوع کابل‌ها علاوه بر حرارت و شعله، در مقابل اسیدها، الکل‌ها، مادون قرمز، اشعه ماورای بنفش و … نیز مقاوم است.
- سیم و کابل نسوز جرقه زن: یک کابل جرقه زن باید یک جریان (با ولت خاص) را با کمترین میزان آسیب از سوی منبع تغذیه به جعبه احتراق هدایت کند. از آنجایی که معمولا ولتاژ جرقه بیشتر از ۳۶۰۰۰ ولت و دمای آن ۶۰ الی ۲۰۰ درجه سانتی گراد است، باید کابل استفاده شده در برابر ولتاژ اضافی و دمای بالا مقاوم بوده و آسیب نبیند.
انواع کابل های نسوز شیلددار
نوع دیگری از کابل های نسوز که قابلیت استفاده در صنایع حساس به میدان های الکترومغناطیسی را دارد، کابل نسوز شیلددار است. انواع کابل های نسوز شیلددار با تنوع بالا امروزه در بازار موجود تولید می‌شوند به همین دلیل نیز میزان دسترسی به این کابل ها بالا بوده و افراد می‌توانند به راحتی از میان گزینه‌های موجود یکی را انتخاب کنند.
در رابطه با ساختار کابل های نسوز شیلددار باید بگوییم که این کابل ها دارای یک یا چند عایق برای ایزوله کردن هادی یا رسانای برق هستند. این تعدد عایق و نوع پیچش طراحی شده در عایق‌ها باعث می‌شود تا علاوه بر اینکه کابل در مقابل دما و حرارت بالا مقاوم شود، بلکه در برابر انواع تداخلات الکتریکی و مکانیکی نیز مقاومت کرده و از اطلاعات و جریان کابل در زمان انتقال محافظت کند.
شیلدهای مختلفی در ساخت این کابل های نسوز به کار می‌رود که هر یک مانند قفس فارادی عمل کرده و از ایجاد تداخل امواج در دستگاه‌های مختلف مانند موتور یخچال، کولر و … جلوگیری می‌کند. این نوع کابل برای انتقال هر دو نوع سیگنال‌های دیجیتالی و آنالوگی استفاده می‌شود.
انواع کابل های نسوز شیلددارعبارتند از:
- کابل نسوز شیلددار بافت فلزی: نوع پیچش شیلد این نوع کابل به صورت گیس باف کردن سیم‌ها است. به همین دلیل هم به آن کابل شیلددار بافت یا Wire Braid Shield می‌گویند. پوشش این نوع شیلد ۹۰ درصدی است اما از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار است و به راحتی پاره نمی‌شود.
- کابل نسوز شیلددار فویلی: شیلد این نوع کابل دارای پوشش حداکثری بوده و در زمان ساخت آن دو یا سه لایه بافت را به صورت فویلی به دور کابل می‌پیچند.
- کابل نسوز شیلددار مارپیچ: همانطور که از نامش پیداست در ساخت این نوع کابل نیز سیم‌ها به صورت مارپیچ به هم تنیده شده‌اند.
- کابل نسوز شیلددار نواری: این نوع کابل پوشش ۱۰۰ درصدی داشته و می‌تواند انرژی الکتریسیته ساکن ایجاد شده به وسیله امواج الکترومغناطیسی اطراف را تا حد قابل توجهی دفع کند.
- کابل نسوز شیلددار ترکیبی: در ساخت این نوع کابل ترکیبی از روش‌های قبلی به کار گرفته شده است. به این صورت که شیلد بافت با تراکم پایین و خیلی نازک به دور کابل پیچیده می‌شود. (روش پیچش مانند شیلد نواری است.)
در ساخت این شیلدها از مواد مختلفی به عنوان ماده اولیه استفاده شده است. متداول‌ترین آن شیلد آلومینیومی است. از شیلد مسی نیز در زمان ساخت کابل برای صنایعی که امواج الکترومغناطیسی با قدرت بالاتروجود دارد، استفاده شده است.
به صورت کلی اما در ساخت عایق‌های کابل‌های شیلددار از سیم مسی قلع اندود، سیم مس، سیم آلومینیوم با روکش مس، سیم آلومینیوم، سیم فسفز برنز، سیم نقره، سیم مسی نقره اندود، سیم طلا، سیم مسی طلا اندود و سیم‌های استیل و گالوانیزه استفاده می‌شود.
مطلب پیشنهادی: معرفی کامل علائم اختصاری روی سیم و کابل
مزایا و معایب استفاده از انواع کابل های نسوز چیست؟
در بخش‌های قبلی به صورت کامل به بررسی چیستی و انواع کابل های نسوز سیلیکونی و شیلددار پرداختیم و ویژگی‌های هر یک را بیان کردیم. اما برای خرید و استفاده از این سیم‌ها باید با مزایا و معایب هر یک نیز آشنا شوید. انواع کابل های نسوز سیلیکونی در برابر شعله و آتش مقاوم هستند و حتی زمانی که بسوزند نیز دود بسیار کمی تولید می‌کنند. به دلیل اینکه در ساخت آنها از پلیمر بدون هیدروژن استفاده شده است، دود تولید شده حاوی هیچ گونه هالوژنی نبوده و گاز سمی تولید شده بر اثر آتش سوزی نیز بسیار کم خواهد بود.
خرید و استفاده از چنین کابل‌هایی نه تنها از آتش سوزی در تجهیزات برقی و صنعتی جلوگیری می‌کند، بلکه از خسارت‌های سنگین مالی و جانی نیز جلوگیری کرده و خللی در روند انتقال جریان ایجاد نمی‌کند. با وجود تمامی این مزایا اما برخی معایب نیز استفاده‌ی کابل‌های نسوز دارد مانند عدم امکان بازیافت آنها که سبب آلودگی زیست محیطی می‌شود.
در بخش بعدی مقاله مزایا و معایب انواع کابل های نسوز سیلیکونی و شیلددار را برای بررسی تخصصی‌تر بیان خواهیم کرد.
مزایای استفاده از انواع کابل های نسوز
اگر بخواهیم مزایای استفاده از انواع کابل های نسوز را بیان کنیم، این مزایا شامل موارد زیر خواهند بود:
- تولید دود کم در زمان آتش سوزی
- عدم تولید گاز و مواد سمی (در صورت تولید، مقدار آن ناچیز خواهد بود.)
- نداشتن هالوژن
- نارسایی الکتریسیته
- مقاومت بالا در برابر جریان الکتریکی ناشی از ولتاژ بالا
- مقاومت بالا در برابر برودت هوا
- مقاوم در برابر روغن‌هایی با وزن مولکولی بالا
- مقاومت بالا در برابر محیط‌هایی با رطوبت بالا و یا محیط خشک
- داشتن عملکرد مطلوب در دماهای ۶۰- درجه سانتی گراد تا ۲۵۰+ درجه سانتی گراد.
- مقاومت در مقابل اشعه‌های فرابنفش، فرو سرخ و گاما
- مقاوم و قابل استفاده در محیط‌های بازی و اسیدی
- داشتن انعطاف بالا برای نصب و استفاده آسان در تجهیزات و صنایع مختلف
- سبک‌تر بودن و داشتن وزن کمتر به نسبت سایر کابل‌ها
- داشتن خاصیت ضد باکتریایی و قارچی که استفاده از آن را در صنایع غذایی و پزشکی امکان پذیر می‌کند.
معایب استفاده از انواع کابل های نسوز
در مقابل تمامی این مزایا، خرید و استفاده از انواع کابل های نسوز برخی معایب را نیز خواهد داشت که عبارتند از:
- غیرقابل بازیافت بودن کابل‌ها در محیط زیست که سبب آلودگی آن می‌شود.
- داشتن قیمت بالا در مقایسه با سایر کابل‌های موجود در بازار.
- نیاز به تجهیزات خاص برای نصب و اتصال.
- حساسیت بالا در برابر سایش و خراش.
کاربرد کابل های نسوز در صنایع مختلف
همانطور که گفتیم دلیل اصلی استفاده از انواع کابل های نسوز عملکرد مطلوبی است که در مقابل حرارت بالا و یا آتش سوزی تجهیزات از خود نشان می‌دهند. این کابل‌ها در زمان آتش سوزی همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند و باعث آتش سوزی بیشتر و خسارت رساندن به تجهیزات صنعتی نمی‌شوند.
درست است که قیمت سیم و کابل های نسوز نسبت به کابل‌های پی وی سی بیشتر است، اما در طول زمان مزیت استفاده از آن را خواهید دید. برخی از صنایعی که کابل های نسوز در آنها قابل استفاده است، عبارتند از:
- صنعت غذایی به دلیل خاصیت ضد باکتریال کابل های نسوز.
- در ساخت قطعات خاص صنعت پزشکی و دندان پزشکی کشور
- صنعت خودروسازی
- صنعت فولاد سازی
- صنعت کشتی سازی
- صنعت هواپیماسازی، موشک‌سازی و سایر صنایع مربوط به هوا و فضا
- صنعت ساخت مترو، قطار و سایر کارخانه‌های واگن‌سازی
- در تولید انواع لوازم خانگی و قطعات آنها مانند اجاق گاز، ماکروفر، هیتر، جارو برقی و…
- در شرکت‌های اطفا حریق و محصولات تولیدی آنها
- در مراکز آزمایشگاهی، درمانی، بیمارستان‌ها و مراکز آموزشی مانند پژوهش سراها، مدارس، دانشگاه و …
- قابل استفاده در سیم کشی‌های مجتمع‌های تجاری بزرگ، پاساژها، هتل‌ها و …
- در کارخانه‌های مخصوص تولید انواع محصولات فلزی و شیشه‌ای
- نیروگاه‌ها و انواع پروژه‌‌های نیروگاهی
- قابل استفاده در انواع موتورها، ژنراتورها و ترانسفورماتورها
قبل از خرید انواع کابل های نسوز به این نکات توجه کنید!
با توجه به اینکه خریداران کابل های نسوز هزینه‌ای بیشتر به نسبت کابل های پی وی سی می‌پردازند، طبیعی است که بخواهند محصول خریداری شده بهترین کیفیت را داشته باشد و هزینه‌های اضافی و جانبی برای آنها ایجاد نکنند. به همین دلیل هم باید در زمان خرید به چند مورد توجه ویژه داشته باشند تا بتوانند سطح کیفیت محصولات موجود را ارزیابی کنند.
انواع کابل های نسوز معتبر و باکیفیت، دارای یک استاندارد ملی و بین المللی خاص هستند که گویای مشخصه‌هایی چون ابعاد فیزیکی و شیمیایی، خلوص مس هادی، درصد خلوص سیلیکون، میزان تحمل کشش، سایز سطح مقطع، میزان تحمل دما و… است.
کابل نسوزی که تهیه می‌کنید باید دارای مشخصه‌های استاندارد باشد و مراجع قابل قبول استاندارد بودن یا نبودن آن را تایید کرده باشند که بتوانید از کیفیت محصول خریداری شده مطمئن شوید. در ایران سازمان ملی استاندارد عهده‌دار بررسی استاندارد محصولات است که در حوزه کابل های نسوز، استاندارد بودن محصولات را براساس استانداردهای بین المللی IEC و استاندارد ملی ایران به نام ISIRI مشخص می‌کند.
پس از بررسی استاندارد بودن کابل نسوز مورد نظر خود، سایر مواردی که باید در زمان خرید به آن ها توجه کنید عبارتند از:
- بررسی جنس موادی که عایق و روکش کابل از آن ساخته شده است.
- بررسی و مشخص کردن سطح ولتاژ عایق کابل.
- بررسی میزان آمپر محصول و انتخاب براساس میزان آمپر مورد نیاز.
- در نظر گرفتن سطح مقطع مورد نیاز.
- سنجش درجه حرارت روکش کابل‌ها برای استفاده در بلند مدت.
- در نظر گرفتن حداکثر دمای لحظه‌ای.
- در نظر گرفتن شرایط محیطی که در آن از کابل نسوز استفاده خواهید کرد.
- بررسی رنگ روکش.
- توجه به نوع بسته بندی محصول.
محصول مرتبط: خرید سیم و کابل لوشان
خلاصه مطلب
کابل‌های نسوز، به کابل‌هایی گفته می‌شوند که مقاومت بالایی در برابر شعله‌های باز، حرارت، رطوبت، مواد شیمیایی و … داشته و کارایی بیشتری به نسبت کابل‌های معمولی دارند. این کابل‌ها بدون تحت اینکه تحت تاثیر گرما، سرما، رطوبت، میدان الکترومغناطیسی و … قرار بگیرند، به بهترین نحو جریان الکتریسیته را منتقل می‌کنند. به همین دلیل هم استفاده از آنها در صنایع مهم صنعتی، برقی، نفت و گاز، هوا و فضا و … روز به روز افزایش می‌یابد. در مقاله بالا می‌توانید با انواع کابل های نسوز به همراه تمامی مزایا و معایب، کاربردهای صنعتی، ویژگی‌های هر یک آشنا شوید.
همچنین نکات مهمی را که قبل از خرید باید مد نظر قرار دهید، در مقاله بالا شرح داده شده است. لازم به ذکر است که تمامی انواع کابل های نسوز عرضه شده در سامانه شکوه صنعت دارای استاندارد بوده و با کیفیت بالا خدمت شما مشتریان گرامی ارسال خواهند شد. برای کسب هرگونه اطلاعات بیشتر در رابطه با محصولات موجود و مشاوره پیش از خرید، می‌توانید با کارشناسان شکوه صنعت تماس گرفته و پس از کسب اطلاعات مورد نیاز، سفارش خود را به ثبت برسانید.
